Ku Xigeenka Wakiilka Joogtada ah ee Itoobiya u fadhiya Midowga Afrika, Nebiyu Tedla, ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay hadaladii uu dhawaan ka soo yeeray Wasiirka Arrimaha Dibadda Somaliya, Axmed Macalin Fiqi, oo uu ku tilmaamay mid majaajillo ah. Xil ka qaadista Tedla ayaa timid ka dib markii Fiqi uu ka digay in Soomaaliya ay la safato xoogaga mucaaradka Itoobiya oo ay ku jirto Jabhadda Tigreega ee TPLF, haddii Itoobiya ay sii wado heshiiska ay la gashay Somaliland oo ah jamhuuriyad iskeed ugu dhawaaqday madaxbanaanida Soomaaliya.
“Waa wax lagu qoslo in la arko wakiillada Al-Shabaab oo iska dhigaya mas’uuliyiin dowladeed, kuwaas oo aan awoodin in ay si hufan ugu shaqeeyaan meel ka baxsan Banaadir oo ay ku af-duubanayaan Qarannimada godan, oo ay horseed ka tahay hab-beeleed kooban,” ayuu Tedla ku yiri akoonkiisa X. “Sida oo kale waxay wiiqaysaa sannado badan oo horumar ah waxayna Soomaaliya u horseedi doontaa godka godka.” Tedla waxa uu Fiqi ku eedeeyay in danaha qabiilka uu ka hormarinayo horumarka qaranka, taasi oo sii xoojineysa khilaafka diblomaasiyadeed ee u dhaxeeya labada dal.
Hadalka Tedla ayaa jawaab toos ah ka bixiyay digniintii Fiqi ee ahayd in Soomaaliya laga yaabo inay ka fikirto inay taageerto jabhadaha Itoobiya, haddii Addis Ababa ay sii waddo ficillada ay Soomaaliya u aragto inay nacab ku tahay, gaar ahaan heshiiska ay la gashay Somaliland. Fiqi oo wareysi siinayay TV-ga maxaliga ah ee Universal ayaa ka warbixiyay sida ay Soomaaliya u dooran karto inay xiriir la sameyso kooxaha hubeysan ee ka soo horjeeda gumeysiga Itoobiya.
Fiqi ayaa carabka ku adkeeyay in iyadoo doorashada lagu taageerayo kooxahan ay hadda furan tahay, haddana Soomaaliya aysan weli qaadin tallaabadaas. Hadalka Fiqi ayaa ku soo aadaya iyadoo la eegayo heshiiska Itoobiya ay la gashay Somaliland, kaasoo ahaa qodobka ugu weyn ee la isku mari la’yahay. Sida ku cad heshiiska, Itoobiya waxay aqoonsan tahay madax-bannaanida Somaliland iyada oo ku beddelanaysa 50 sano oo kiro ah oo 20 kiiloomitir ah oo xeebta ah oo ay ka siinayso saldhig ciidan. Soomaaliya waxay cambaareysay heshiiskaas oo ay ku tilmaantay mid xad-gudub ku ah madax-bannaanideeda. Taas oo ka jawaabeysa, Soomaaliya waxay heshiis difaac iyo amni la gashay Masar, oo ah dalka Itobiya oo istaraatiiji ah, taasoo walaac ku beertay Addis Ababa. Wararka sheegaya in diyaarado Milateri oo Masar ay gargaar geeyeen magaalada Muqdisho ayaa sii huriyay cabsida ay Itoobiya ka qabto fara gelinta ciidamada Masar ee Soomaaliya kadib markii howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS) uu dhamaaday December 2024-ka.
Mareykanka ayaa soo farageliyay si uu u dhexdhexaadiyo khilaafka sii kordhaya. Mike Hammer oo ah ergeyga gaarka ah ee Maraykanka u qaabilsan Geeska Afrika ayaa la kulmay madaxda Itoobiya oo uu kala hadlay ammaanka gobolka. Hammer waxa uu si isdaba joog ah u xaqiijiyay taageerada Maraykanka ee madax-banaanida dhuleed ee Soomaaliya waxa uuna ku booriyay labada dal in ay diirada saaraan la dagaalanka Al-Shabaab.
Inkastoo dadaallo dublamaasiyadeed oo hore loo sameeyay, haddana laba wareeg oo wada-hadallo ah ayaa lagu guul-darreystay in lagu xalliyo khilaafka. Wareega saddexaad ayaa lagu balamay dabayaaqada todobaadkan in lagu qabto magaalada Ankara, balse waxaa la sheegay in dib loo dhigay.
