Khubarada Qaramada Midoobay ayaa si kulul u cambaareeyay xukun dil ah oo 17-kii August 2024-ka lagu toogtay afar dhallinyaro ah oo ka dhacay magaalada Gaalkacyo ee Puntland, Soomaaliya, kuwaas oo lagu helay dambiyo ay galeen intii ay ku sugnaayeen kooxda xagjirka ah ee Al-Shabaab.
Guddiga da’da da’da ee Puntland ayaa xaqiijiyay in 4-dhalinyaro ah ay da’doodu ka yar tahay 18-sano jir, xilliga ay dambiyada galeen.
Saraakiisha Qaramada Midoobay ayaa carabka ku adkeeyay in xukunka dilka ah uu ka horimaanayo shuruucda caalamiga ah iyo kuwa gudaha ee caruurta ka ilaaliya ciqaabta dilka ah. Waxay soo xiganayeen Axdiga Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Carruurta (CRC), Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Daryeelka Carruurta, Dastuurka Ku-meel-gaarka ah ee Soomaaliya, kuwaas oo dhammaantood qeexaya ilmaha inuu yahay qof kasta oo ka yar 18 sano.
Soomaaliya waxay ansixisay CRC sanadkii 2015, waxaana qodobka 37(a) ee axdigu uu si cad u mamnuucayaa ciqaabta dilka ah ee carruurta aan qaan gaarin.
Khubarada Qaramada Midoobay ayaa ku booriyay Puntland iyo dawladda Faderaalka ee Soomaaliya in ay ula dhaqmaan carruurta lala xiriiriyo kooxaha hubaysan sida dhibanayaal halkii ay dambiileyaal ula dhaqmi lahaayeen. Waxay ku baaqeen in la joojiyo dacwadaha lagu soo oogayo carruurta aan qaan-gaarin ee maxkamadaha ciidamada, waxayna carrabka ku adkeeyeen muhiimadda ay leedahay in la dhowro sharciga caddaaladda carruurta Puntland iyo ballanqaadyada ballaaran ee ilaalinta carruurta Soomaaliyeed.
Saraakiisha ayaa ku baaqay in si deg deg ah loo sii daayo dhammaan carruurta hadda xiran, iyagoo u ololeynaya in dib loogu soo celiyo bulshada iyagoo taageero ka helaya Qaramada Midoobay. Waxa ay iftiimiyeen in xabsiga lagu hayo oo kaliya loo isticmaalo dariiqa ugu dambeeya iyo muddada ugu yar ee suurtogalka ah, iyaga oo ku boorriyay mas’uuliyiinta in ay raadiyaan waxyaabo kale oo ku habboon danaha ubadka.
Khubarada Qaramada Midoobay ayaa sidoo kale ku dhiirigaliyay Puntland in ay wax ka badasho sharciga la dagaalanka Argagixisada si ay ula jaan qaado sharciga cadaalada caruurta Puntland, iyadoo la hubinayo in qeexida sharci ee ilmaha ay tahay mid waafaqsan shuruucda oo dhan.
Saraakiisha ayaa ku celceliyay in caruurnimada ay xaq u leedahay daryeel gaar ah iyo kaalmo, sida ku cad CRC iyo Baaqa Caalamiga ah ee Xuquuqda Aadanaha. Waxay ku nuuxnuuxsadeen in xilliyada colaadaha hubaysan ay carruurtu yihiin kuwa ugu nugul una baahan ilaalinta iyo daryeelka heerka ugu sarreeya. Xariga iyo si xun loola dhaqmo carruurta, gaar ahaan kuwa lala xiriiriyo kooxaha hubeysan, waa wax aan la aqbali karin, waxayna sii joogtaa dhibbanayaasha joogtada ah ee goobaha colaadaha.
Maamul goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa xukun dil ah ku fuliyay 10 xubnood oo ka tirsan ururka argagixisada ah ee Al-Shabaab. Dilka toogashada ah ayaa waxaa fuliyay ciidamada Booliska Waqooyiga iyo Bartamaha Magaalada Gaalkacyo ee Xarunta Maamulka Gobolka Mudug.
