Wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Soomaaliya, Axmed Ciise Cawad, ayaa walaac ka muujiyay saamaynta ay Itoobiya ku yeelanayso arrimaha gudaha ee Soomaaliya, taasoo ay uga sii dartay xiisaddii u dambaysay ee ka dhalatay heshiiskii is-fahamka ee gelitaanka badda Somaliland (MoU).
War qoraal ah oo sii hurin kara xiisada gobolka ayuu Cawad ku sheegay in Itoobiya ay heshiisyo qarsoodi ah la gashay madaxda dowlad goboleedyada Soomaaliya. Horumarkan, ayuu ku dooday, inay wiiqayso awoodda dawladda dhexe, ayna khatar weyn ku tahay madax-bannaanida Soomaaliya.
Hadalka Cawad ayaa ku soo aadaya kadib heshiiskii is-afgaradka ahaa ee ay wada saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland, kaasoo ay dowladda Soomaaliya si weyn uga hortimid. Heshiiskan oo ay Muqdisho u aragtay mid xad-gudub ku ah madax-banaanida dhulkeeda, ayaa Itoobiya u ogolaanaya inay badda cas soo marto Somaliland, oo ah gobol ku dhawaaqay inuu ka madax-bannaan yahay Soomaaliya 1991-kii, balse aan caalamka aqoonsanayn.
“Falalka Itoobiya, oo uu ku jiro heshiiskan badda ee Somaliland, waa xad-gudub cad oo madax-banaanidayada,” ayuu yidhi Cawad. Waxa uu iftiimiyay in tillaabooyinkan oo kale aysan kaliya caqabad ku ahayn madax-bannaanida Soomaaliya balse ay tusaale khatar ah u yihiin xasilloonida gobolka.
Daah-furka heshiisyada qarsoodiga ah ee lala yeeshay madaxda gobolka waxay soo jeedinaysaa xeelad istaraatijiyad ah oo ay Itoobiya ku doonayso inay kaga gudubto dawladda dhexe, taasoo keeni karta kala qaybsanaan gudaha Soomaaliya ah. Tani waxay horseedi kartaa kala qaybsanaan hor leh oo wiiqi karta awoodda dawladda dhexe ee dhulkeeda.
Ra’iisal wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa gaashaanka u daruuray heshiiska is-afgaradka ah oo uu ku sheegay inuu yahay tallaabo uu ku xaqiijinayo danaha dhaqaale ee dalkiisa oo aan bad lahayn, isagoo ku dooday in aanay aqoonsanayn madax-bannaanida Somaliland, balse ay tahay uun iskaashi istiraatijiyad ah.
Xaaladda ayaa soo jiidatay indhaha caalamka, iyadoo dhinacyada kala duwan ay ku baaqeen in la wada hadlo si xiisadda loo qaboojiyo. Si kastaba ha ahaatee, hadalka Cawad ayaa muujinaya xiisad sii xumaaneysa, halkaasoo saameynta dibadda ay uga sii dari karto kala qeybsanaanta gudaha Soomaaliya.
Horumarkaan ayaa Soomaaliya u tilmaamaya marxalad xasaasi ah, taasoo suuragal ah in ay dib u qaabeyso dhaqdhaqaaqa juqraafiyeed ee Geeska Afrika, halkaas oo cabashooyinka taariikhiga ah iyo danaha istiraatiijiyadeed ay inta badan isku dhacaan.
