Shixnad hub culus ah iyo rasaas loo waday Soomaaliya oo ku sugan gobolka Geeska Afrika ee sii xumaanaya, ayaa Al Hurreya 2 waxa uu la kulmay khataro dhowr ah oo ka iman kara marinnada koonfureed ee Badda Cas. Saamaynta ayaa ahayd mid aad u sareysa.
Haddii howlgalka Al Hurreya 2 la soo rido ama la carqaladeeyo, ceebtu waxay noqon doontaa mid muhiim u ah waddan leh ciidamada ugu badan ee gobolka oo iibsaday balaayiin doolar hub casri ah tobankii sano ee la soo dhaafay oo keliya.
Labo maalmood ka dib markii markabkan laga leeyahay dalka Masar uu shixnaddiisii ku soo dejiyay magaalada Muqdisho ee dalka Soomaaliya Isniintii, ilo-wareedyo ayaa wargeyska The National u sheegay qaar ka mid ah tallaabooyinka taxadarka ah ee la sameeyay si loo hubiyo in markabka xamuulka ah uu si nabad ah ku gaaro halkii uu u socday.
Xuutiyiinta Yemen waxay ahayd in warbixin horudhac ah laga siiyo si ay uga hortagaan in Al Hurreya 2 ay la kulmaan masiirka maraakiibta tirada badan ee fallaagada ay taageerto Iran ay ku weerareen isbahaysiga Falastiiniyiinta ee Gaza. Sidoo kale waxaa jirtay khatar ay kooxaha burcad badeeda Soomaalida ka geysanayaan dhanka koonfureed ee badda cas iyo Carabta.
Maraakiibta dagaalka, oo ay ku jiraan markabka nooca Gowind-ka ah ee maxalli ah oo shaqeynaya ilaa 2021, ayaa galbiyay Al Hurreya 2 intii lagu jiray socdaalkiisa ku dhawaad 24-saacadood, kaasoo ka soo bilowday koonfurta Masar, ilo-wareedyada ayaa sheegay. Diyaaradaha qumaatiga u kaca ee loo yaqaan Helicopter-ka ayaa la dhacay mid ka mid ah labada markab ee laga leeyahay dalka Faransiiska ee Mistral-ka ah ee laga leeyahay dalka Masar, waxaana la sheegay in ciidamadooda ay marba kala wareegayeen hawada sare, sida ay sheegeen ilo-wareedyo ka gaabsaday in magacooda la shaaciyo.
Markabkan oo lagu magacaabo Al Hurreya 2 ayaa shixnad uu ku soo raray caasimadda Soomaaliya, sida ay sheegayaan wararka iyo wararka ay warbaahintu heleyso, waxaa ka mid ah hoobiyeyaal, qoryaha lidka diyaaradaha, gawaarida gaashaaman, gantaalaha, rasaas iyo shidaal.
Ilo wareedkan ayaa sheegay in shixnadaha milateri ee toddobaadkan loo dirayo Soomaaliya ay muddo dheer qorshaynayeen, iyadoo Masar si qarsoodi ah oo dhow ula shaqaynaysay maamullada Suudaan, Ereteriya iyo Jabuuti oo ah saddex waddan oo ku yaalla badda cas, kuwaas oo xidhiidh wanaagsan la leh Masar.
“Saacda eber waxay ahayd sir si dhow loo ilaaliyo,” ayuu yiri mid ka mid ah ilaha. “Dabeecada shixnadaha ayaa sidoo kale ahaa qarsoodi marka laga reebo kuwa gabi ahaanba u baahan inay ogaadaan oo si buuxda loo aamini karo,” ayay raaciyeen, iyagoo tixraacaya xiisadda ka jirta Badda Cas ka dib markii la geeyay maraakiib dagaal oo kala duwan si ay ula tacaalaan weerarrada Xuutiyiinta ee maraakiibta.
Milateriga Masar ayaa sidoo kale saldhigyada ku soo xirtay ciidamada sida gaarka ah u tababaran la dagaalanka argagixisada, iyagoo garab ka helaya ciidamo Soomaali ah, iyadoo shixnad laga dajiyay, sida ay sheegeen ilo-wareedyadu. Sidoo kale waxaa goobjoog ka ahaa wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur.
Shixnadaha labaad
Shixnaddan oo ah tii labaad muddo bil gudaheed ah, ayaa waxaa lagu bixiyay qodobbada heshiiska iskaashiga milateri ee ay Masar iyo Soomaaliya kala saxiixdeen bishii hore. Qodobbada heshiiska ayaa sidoo kale dhigaya in la taliyayaasha ciidamada Masar ay tababaraan ciidamada Soomaaliya, sameeyaan dhoolatus dagaal iyo ilaalinta madaxda ugu sareysa dowladda iyo xarumaha muhiimka ah.
Sida uu xaalku ahaa shixnaddii hore, kii labaadna waxa uu ka cadhooday Itoobiya oo xidhiidhkeeda Masar iyo Soomaaliyaba uu mugdi ku jiro. Wararka ku saabsan shixnadaha ayaa sidoo kale ruxay nidaamka ka curtay gobolka Geeska Afrika oo ay ka jiraan dagaallo sokeeye, loolan qawmiyad ah oo xididaysan iyo argagixiso.
Wasiirka arrimaha dibadda ee Itoobiya Taye Atske Selassie ayaa sheegay in uu ka walaacsan yahay in hubka “ciidamada dibadda ay uga sii dari doonto ammaanka jilicsan [Soomaaliya] oo uu ku danbeyn doono gacanta argagixisada”, sida ay sheegtay wakaaladda wararka Itoobiya. Waxa uu ula jeeday kooxda argagixisada ah ee xiriirka la leh Al-Qaacida ee Al Shabaab.
Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi oo ka jawaabaya hadalkaas ayaa yiri: “Dowladda Itoobiya waxa ay ku kaliftay hadalladaas meel ka dhac ku ah waa isku day ay ku dooneyso in ay ku qariso hubka sharci darrada ah ee laga soo geliyo xudduudaha Soomaaliya, kaas oo gacanta u gala shacab iyo argagixiso. Ma uusan faahfaahin.
Labada shixnadood iyo daabulista ciidamada iyo la-taliyeyaashu waxay ka dhigan yihiin in dalkii ugu durugsanayd ay geeyaan dalka Carabta ugu tirada badan tan iyo qalalaasaha Kuwait 1990-1991, markaasoo ciidamada Masar ay qayb ka ahaayeen isbahaysigii caalamiga ahaa ee Maraykanku hoggaaminayey. Ciidamada Ciraaq oo ka baxay dalka saliida qaniga ku ah ee Khaliijka.
Waxa ay sidoo kale hoosta ka xariiqeen go’aanka sii kordhaya ee Masar ay ku doonayso inay Itoobiya ku cadaadiso inay si sharci ah u gasho heshiis sharci ah oo ku saabsan hawlgalka iyo buuxinta biyo-xidheenka weyn ee Addis Ababa ay ka dhisayso webiga Niil taasoo ay Qaahira ka cabsi qabto inay hoos u dhigto saamiga muhiimka ah ee ay ku leedahay biyaha wabiga oo ay ku tiirsan tahay ku dhawaad. dhammaan baahiyaheeda biyaha macaan.
Si ka duwan sidii hore oo hubkii ugu horeeyay ee Muqdisho loo soo daabulay, ayaa dowladda Masar waxay si rasmi ah u shaacisay in hubkaasi uu yimid Isniintii, iyadoo aan faah faahin dheeraad ah laga bixin.
Xiriirka taariikhiga ah
Masar iyo Soomaaliya waxa ay xubno ka yihiin Ururka Jaamacadda Carabta ee fadhigiisu yahay Qaahira, waxaana u dhaxeeya xiriir soo jireen ah oo soo jiray xilligii Fircooniga. Soomaaliya waxay ka mid ahayd saddex xubnood oo ka tirsan Jaamacadda Carabta oo aan xidhiidhka diblomaasiyadeed u jarin Masar, markii Qaahira ay heshiis nabadeed la gashay Israa’iil sannadkii 1979-kii.
Soomaaliya ayaa ku eedaysay Itoobiya in ay ku xad gudubtay madax-banaanideeda markii bishii January ay ogolaatay in 20km oo xeeb ah laga kireeyo Somaliland – oo ah qayb ka mid ah Soomaaliya oo sheeganaysa madax-bannaanideeda, isla markaana ku shaqaynaysay madaxbannaani taabbagal ah tan iyo 1991-kii – si ay u hesho aqoonsi macquul ah. Iyadoo taas ka jawaabeysa, Soomaaliya waxay ku hanjabtay inay dalka ka saarayso ciidamada Itoobiya dhamaadka sanadkan, kuwaasoo u jooga nabad ilaalinta. Masar ayaa sheegtay in ay soo dirayso ciidamo nabad ilaalin ah oo badala kuwa Itoobiya, Soomaaliyana ay horay u ogolaatay.
In ka badan toban sano oo wadahadal ah, Itoobiya ayaa diiday soo jeedinta lagu xallinayo muranka biyo-xireenka ee Masar iyo Suudaan, iyada oo mararka qaarkood ku andacoonaysay in dhismaha iyo socodsiinta biyo-xidheenka ay tahay arrin gudaha ah ama ay ku adkaysanayso in biyo-xidheenku aanu waxba u dhimayn danahooda.
Waxa ay Qaahira u aragto in ay Addis-Ababa ku dheggan tahay in ay xidhiidh adag la yeelato dalalka deriska la ah Itoobiya iyo dalalka webiga Niilka. Waxay siisay kaalmo farsamo oo dhinacyo kala duwan leh, waxay gaarsiisay gargaar bini’aadantinimo markii loo baahdo waxayna soo gabagabaysay heerar kala duwan oo iskaashi ciidan ah.
