Warbixin cusub oo ay soo saartay hay’adda Islamic Relief Somalia ayaa muujineysa in cunno yari ay sii xumaaneyso colaadaha ka taagan gobolka Baay ee Soomaaliya. Abaaraha, daadadka, iyo rabshadaha socda ayaa sii kordhinaya faqriga iyo barakaca, taasoo abuuraysa gaajo iyo xasilooni darro. Warbixintu waxa ay iftiimisay sida tartanka loogu jiro agabka cunto yari uu u huriyo xiisadaha ka dhex aloosan beelaha, taasoo horseedda iskahorimaad iyo barakac hor leh.
Daraasada oo lagu sheegay Aragtida Bulshada ee ku aadan Cunto yarida inay horseed ka tahay Colaada, ayaa diirada lagu saaray Degmooyinka Baydhabo, Berdaale, iyo Diinsoor. Deegaanadan oo markii hore loo yiqiin “dambiisha rootiga” ee Soomaaliya ayaa waxaa ka dhacay burburka beeralayda, taasoo ay ugu wacan tahay amni darro, isbeddel cimilo iyo baadda oo ay kooxaha hubeysani ay isugu darsameen. Beeraleyda ayaa lagu qasbay in ay ka tagaan dhulkooda, taas oo ka sii dartay cunto yari iyo in qaar badan ay u kaxeeyaan xeryo ciriiri ah oo ay ku nool yihiin barakacayaal (IDPs).
“Cunto la’aanta waxay si joogto ah u keentaa barakac, taas oo ka sii daraysa xaaladda markii horeba jilicsanayd ee gobolka,” ayuu yiri mid ka mid ah ka qaybgalayaasha Baydhabo. ” Qulqulka barokacayaasha waxay ku kordhinaysaa tartanka loogu jiro kheyraadka xaddidan, taasoo sii adkeynaysa bulshooyinka deegaanka.”
Warbixintu waxa kale oo ay tilmaantay in isbeddelka cimilada uu yahay arrinka ugu weyn ee ka sii daraysa dhibaatada cuntada. Roobab gurracan, abaaro iyo daadad ayaa aad u yareeyey wax soo saarkii beeraha, taasoo keentay in qiimaha cuntada sare u kaco iyo gabaabsi. Iyadoo dadka reer miyiga ah ay ka qaxeen aagagga colaadda, magaalooyinka waxaa barar ku haya dadka barakacayaasha ah, taasoo sii kordhinaysa culeyska dhanka cuntada ah.
Soomaaliya waxay muddo dheer la daalaa dhacaysay caqabadaha is-daba jooga ee colaadaha iyo cunto yarida. Kooxaha hubeysan, sida Al-Shabaab, ayaa xaddidaya gelitaanka suuqyada, waxayna canshuur sharci darro ah ku soo rogaan beeraleyda iyo ganacsatada, taasoo sii yaraaneysa helidda cunnada. Qaramada Midoobay ayaa ku qiyaastay in in ka badan lix milyan oo Soomaali ah ay hadda soo food saartay cunto yari daran, iyadoo gobollo badan ay qarka u saaran yihiin macaluul.
Warbixin ay soo saartay Islamic Relief ayaa iftiimisay in haweenka ay si xad dhaaf ah u saamaysay cunno yarida. Boqolkiiba 60 ka mid ah ka qaybgalayaasha aqoon-is-weydaarsiga warbixinta waxay ahaayeen haween, kuwaas oo intooda badan ay sharraxeen saamaynta tooska ah ee haqab-beelka cuntada ee qoysaskooda. “Imaatinka barakacayaasha ka imaanaya deegaannada ay colaaduhu ka jiraan sida Bakool ayaa buux dhaafiyay kheyraadka deegaanka, taasoo adkeynaysa in hay’adaha gargaarku ay daboolaan baahiyaha sii kordhaya,” ayay tiri Aamina, oo ka mid ah ka qaybgalayaasha Baydhabo.
Natiijooyinka muhiimka ah ee ka soo baxay warbixinta ayaa muujinaya in wax soo saarka beeraha, dhaqdhaqaaqa suuqa, iyo barakaca ay dhamaantood si adag ugu xiran yihiin dhibaatooyinka cuntada. Carqaladeynta beeraha iyo canshuuraha sharci darrada ah ee jilayaasha hubaysan ayaa hoos u dhigay wax soo saarka cuntada, halka xannibaadaha suuqa ay ku adkeeyeen bulshada inay helaan waxa yar ee cuntada ah.
Warbixintu waxay ku baaqaysaa in si degdeg ah wax looga qabto sababaha keenay cunto yarida gobolka Baay. Islamic Relief Somalia waxay ugu baaqaysaa deeq-bixiyayaasha caalamiga ah, maamulada Soomaaliya, iyo hay’adaha samafalka inay kordhiyaan maalgelinta barnaamijyada haqab-beelka cuntada sida xawilaadda lacagta iyo taageeridda dadaallada xallinta khilaafaadka ee diiradda lagu saarayo sababaha aasaasiga ah ee cunto yaraanta.
