Faysal Cali Waraabe, Guddoomiyaha Xisbiga UCID ee Somaliland, ayaa bogaadiyay heshiiskii dhawaan dhexmaray Itoobiya iyo Somaliland, isagoo ku tilmaamay inuu yahay horumar gobolka u horseedaya. Waraysi uu siiyey BBC Somali, ayuu Waraabe ku nuux-nuuxsaday xidhiidhka qotoda dheer ee ka dhexeeya labada deegaan, waxaanu tilmaamay muhiimadda dhaqaale ee xidhiidhkooda.
“Heshiiskan aan la galnay Itoobiya waa deeq Ilaahay, waxaanu ku leenahay 365 tuulo oo gudaha Itoobiya ah, dakhliga soo gala Itoobiya 60% waxa uu soo maraa Wajaale, xidhiidhkayagu waa isku xidhan yihiin, waxaanu hadda ku hawlannahay sidii aanu gobolka Hawd u samayn lahayn maamul ka madax bannaan. ” ayuu yiri Waraabe.
Waraabe waxa uu tilmaamay in xidhiidhka Itoobiya iyo Somaliland oo markii hore xurguf ka dhashay uu isbeddelay horraantii 1980-aadkii markii Itoobiya ay taageero istiraatijiyadeed u fidisay ururkii SNM. Wuxuu intaas ku daray in Kililka Shanaad ee ay Soomaalidu degto ee Itoobiya oo markii hore xuddun u ahayd rabitaanka gooni-isu-taagga uu hadda ka horumarsan yahay dhulka kale ee Soomaalida. “Ma jirto hadda sabab colaadeed oo gobolkan ka dhalata,” ayuu raaciyay.
Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa sidoo kale muujiyay xiisaha uu u qabo in la helo marinka badda, oo ah himilo soo jireen ah oo loo qabay dalka aan badda lahayn, kaas oo waayay xeebtiisa ka dib markii Eritrea ay xornimada qaadatay 1993. Abiy ayaa sheegay in heshiis dhawaan ay la galeen Somaliland, kaas oo Itoobiya ku siisay heshiis 50 sano ah. dhinaca xeebta, kaliya waa “heshiiska horumarinta” ee loogu talagalay in lagu wajaho baahida dhaqaale iyo saadka ee Itoobiya. Si kastaba ha ahaatee, hamigan istaraatiijiyadeed ayaa sii xumeeyay khilaafka kala dhaxeeya dowladda Soomaaliya oo heshiiskaas u aragta mid “sharci darro ah” oo ku xad-gudbay qaranimadeeda. Iyadoo taas ka jawaabeysa, Soomaaliya waxay eriday safiirkii Itoobiya bishii April. Waxa ay caddeysay in ciidamada Itoobiya laga saarayo howlgalka cusub ee nabad ilaalinta Midowga Afrika ee ka dhanka ah Al-Shabaab, kaas oo bilaaban doona 1-da Janaayo.
Dublamaasiyaddan ayaa kicisay walaac ballaadhan oo gobolka ah, gaar ahaan markii ay Soomaaliya xoojisay xidhiidhka milatari ee Masar—oo la og yahay inay xafiiltamaan Itoobiya sababo la xidhiidha muranka biyaha Niilka – iyo Ereteriya.
Dhinaca kale, Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi oo la hadlay BBC Somali ayaa sheegay in heshiiskan uu horumari doono inkastoo dowladda Soomaaliya iyo beesha caalamka ay cadaadis ku saareen. “Waxaa naga go’an fulinta heshiiskan,” ayuu yiri Madaxweyne Biixi, isagoo tilmaamay in maamulkiisu uu ku adkeysanayo horumarinta iskaashiga Itoobiya.
