Dalka Sacuudiga ku dhawaad 50-qof oo Soomaali ah ayaa wajahaya dil toogasho ah, kuwaasoo lagu eedeeyay inay ka ganacsanayeen waxyaabaha maanka dooriya, taasoo keentay inay qoysaskooda iyo dowladda Soomaaliya ka dalbadaan in loo naxariisto. Qaar badan oo ka mid ah dhalinyaradan la xidhay oo markii hore shaqo doonayey ayaa la sheegay in lagu khasbay ama la khiyaameeyey si ay alaab sharci darro ah uga tahriibiyaan xuduudka Sucuudiga. Hadda, iyadoo Sacuudi Carabiya ay u adeegsato xukunnada dilka ah heerkii ugu sarreeyay, ayaa mas’uuliyiinta iyo qaraabada Soomaalida waxay u ololeynayaan in xukunkooda laga dhigo xabsiyo halkii ay dadweynuhu madaxa ka jari lahaayeen.
Qunsuliyadda Soomaaliya ee Jeddah ayaa xaqiijisay in maxaabiistan ay ku sugan yihiin meel ku dhow xadka Sacuudiga iyo Yemen, halkaasoo laga soo qabtay maandooriye aad u badan. Qunsulka Soomaaliya Axmed Maxamuud Diiriye ayaa sheegay in isaga iyo mas’uuliyiin kale oo Soomaali ah ay wadahadalo toos ah la leeyihiin madaxda Sacuudiga si wax looga qabto xaaladda maxaabiista.
“Waxaan codsanay in dowladda Sacuudiga ay dib u eegis ku sameyso xukunnadan sababo la xiriira xaaladaha qaar badan oo ka mid ah maxaabiistan ay la kulmeen,” ayuu yiri Diiriye. “Qaar ka mid ah kama warqabin ciqaabta adag, halka qaar kalena lagu cadaadiyey inay tahriibaan shabakado abaabulan.” Wuxuu xusay in madaxda sare ee Soomaaliya oo uu ku jiro wasiirka arrimaha dibadda ay la xiriireen madaxda Sacuudiga, wasiirka cadaaladda Soomaaliyana la filayo in maalmaha soo socda uu sii wado wadahadallada.
Habka ugu horreeya ee Sacuudi Carabiya loo fuliyo waa madax-goynta dadweynaha, iyada oo dilal badan lagu fuliyo meelo bannaan. Magacyada iyo dambiyada dadka la toogtay ayaa lagu daabacaa mareegaha dowladda.
Qoysaska qaarkood, xaaladdu si gaar ah ayay u xun tahay. C/raxmaan Maxamed C/weli oo ka mid ah ehelada hal maxbuus ayaa sheegay in wiilka uu adeerka u yahay iyo kuwa kale ay rumeysan yihiin inay soo fuuleen wadadii shaqo, balse lagu farsameeyay daabulka daroogada. “Waxaa loo ballan qaaday lacag ay ku keeni lahaayeen walxahan,” Cabdiweli ayaa sharraxay. “Ma ahayn ilaa la xirayo in ay garteen cawaaqibka ka dhalan kara.”
Sacuudi Carabiya, oo caan ku ah mowqifkeeda adag ee dambiyada la xiriira daroogada, ayaa inta badan xukunno dil ah ku ridda kiisaskan oo kale. Amnesty International ayaa ku warameysa in heerka dilalka ee boqortooyada uu sare u kacay, iyadoo in ka badan 198 qof lagu fuliyay 2024 oo kaliya, qaar badan oo ka mid ah eedeymaha la xiriira daroogada. In kasta oo hore loo ballanqaaday in lagu xaddidayo ciqaabta dilka, xukunnada Sucuudigu waxa ay noqdeen kuwo soo noqnoqda, celcelis ahaan labadii maalmoodba hal dil, sida ay sheegtay Amnesty.
Maxaabiista Soomaaliyeed, xaaladdu waa mid aad u adag. Sida uu sheegay C/weli, in adeerkiis la xiray iyo kuwa kale ay indhihiisa ku arkayeen xukunnada dilka ah ee lagu fulinayo maxaabiista ka soo jeeda dalalka Yemen iyo Itoobiya, taasoo sii kordhisay baqdin iyo rajo xumo. “Markii ay arkeen kuwa kale oo madaxa laga jarayo ayaa cabsi weyn ku beertay,” Cabdiweli ayaa yiri. “Hadda, waxay si ba’an u raadinayaan gargaar, iyagoo rajeynaya in noloshooda la badbaadin karo.”
