Burcad-badeed hubeysan ayaa gacanta ku dhigay markab kalluumeysi oo laga leeyahay dalka Shiinaha oo ay la socdeen 18-shaqaale ah oo la socday, sida ay xaqiijiyeen ciidamada badda Midowga Yurub ee EUNAVFOR Khamiista maanta ah. Afduubka markabkan ayaa ka dhacay xeebaha waqooyi bari ee Puntland, iyadoo ay dib u soo cusboonaatay falalka burcad badeedda ee gobolkaasi ka dib markii ay muddo xasiloon.
Markabkan oo ku haray gudaha badda Soomaaliya ayaa la sheegay in ay la wareegeen kooxo burcad badeed ah oo ku hubeysnaa AK-47 iyo qoryaha darandooriga u dhaca. Lama sheegin wax dhaawac ah oo soo gaaray shaqaalihii la socday markabka, sida lagu sheegay war rasmi ah oo kasoo baxay EUNAVFOR oo dhacdadan ku tilmaantay “dhac hubeysan oo ka dhacay badda”.
“Kadib markii ay ogaatay EUNAVFOR Atalanta, hantidu waxay ku jirtay agagaarka markabka kalluumeysiga ee Shiinaha si loo kordhiyo wacyiga xaaladda iyo ururinta macluumaadka,” ayaa lagu yiri bayaanka. Ciidamada badda ayaa xiriir joogto ah la leh maamulada Soomaaliya iyo Shiinaha iyo wafdiga Midowga Yurub ee Soomaaliya u jooga sidii loo xalin lahaa xiisadda.
EUNAVFOR, oo ka hoos shaqeysa Hawlgalka Atalanta, waxay ku nuuxnuuxsatay sida ay uga go’an tahay ilaalinta amniga badda waxayna ku boorisay maraakiibta u kala goosha gobolka inay iska diwaan geliyaan Xarunta Amniga Badaha – Horn of Africa (MSCHOA) Qorshaha Diiwaangelinta Mutadawacnimada ah (VRS). “Tani waxay bixinaysaa la socodka iyo jawaabta ugu waxtarka badan ee ciidamada Atalanta iyo la-hawlgalayaashooda si ay uga hortagaan khataraha ammaanka badda,” ayaa lagu daray bayaanka.
Budhcad badeeda Soomaalida oo gaadhay heerkii ugu sareeyey intii u dhaxaysay 2008 ilaa 2012, waxa dib u soo laba kacleeyey, taas oo ay ugu wacan tahay baddalkeeda marinada maraakiibta iyo ilaalinta caalamiga ah oo yaraaday. Sida laga soo xigtay Xarunta Ammaanka Badaha – Geeska Afrika (MSCHOA), dhacdooyinka la xidhiidha budhcad-badeednimada ayaa noqday kuwo aad u wanagsan, iyadoo budhcad-badeeddu ay maraakiibta taliska ka dhigtaan saldhigyo sabbaynaya si ay u weeraraan bartilmaameedyada ka fog xeebaha.
Afduubka markabka Shiinaha ayaa ku soo beegmaya iyadoo ay kordheen isu socodka badda ee biyaha Soomaaliya, taasoo ka dhalatay iska horimaadyo ka dhacay badda cas iyo marinka Bab el-Mandeb oo ku qasbay maraakiibta inay dib ugu laabtaan si ay uga badbaadaan weerarrada fallaagada Xuutiyiinta. Falanqeeyayaasha ayaa ka digaya in arrimahan oo kale ay ka dhigaan biyaha Soomaaliya kuwo si weyn ugu nugul burcad-badeednimada.
EUNAVFOR ayaa ka warbixisay 43 dhacdo oo la xiriira budhcad-badeed intii u dhaxaysay November 2023 iyo October 2024, iyada oo 27 weerar la xaqiijiyay. Kiisaska ugu dambeeyay ee sida weyn loo hadal hayo waxaa ka mid ah afduubkii markabka MV Abdullah, oo la sii daayay ka dib markii la bixiyay lacag madaxfurasho ah oo dhan 5 milyan oo dollar, iyo afduubkii markabka xamuulka ah ee Basilisk, kaasoo ay fashiliyeen shaqaalihii markabka iyo ciidamada Midowga Yurub.
Budhcad-badeedda Soomaalida ayaa weli ah caqabad adag oo haysata maraakiibta caalamiga ah, gaar ahaan in ka badan 600 oo markab oo hadda u gudba biyaha Soomaaliya bishiiba – laba jibaar tirada la diiwaan geliyey sannadkii hore. Iyadoo ciidamada badda ee caalamiga ah ay sii wadaan ilaalinta gobolka, falanqeeyayaasha ayaa ku nuuxnuuxsaday baahida loo qabo xalal waara oo wax looga qabanayo xasilloonida dhaqaale ee Soomaaliya, kalluumeysiga sharci darrada ah, iyo arrimaha dowladnimada.
