Xisbiga Cadaaladda iyo Horumarka ee Turkiga (AKP) ee haya talada dalka Turkiga ayaa laba heshiis oo kala duwan la saxiixanaya xisbiyada siyaasadda ee Itoobiya iyo Soomaaliya si loo sii qoto dheereeyo xiriirka istiraatijiyadeed ee labada dal ee Bariga Afrika.
Guddoomiye ku xigeenka xisbiga AKP, Zafer Sirakaya, ayaa magaalada Ankara kula kulmay Cabdiraxmaan Maxamed Xuseen, xoghayaha guud ee xisbiga talada haya ee Midowga Nabadda iyo Horumarka (UPD) ee Soomaaliya si uu u saxiixo heshiis is-afgarad ah oo ku aaddan iskaashiga laba geesoodka ah ee labada dhinac.
Mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Turkiga ayaa u sheegay Middle East Eye in heshiis kan la mid ah uu jimcaha magaalada Addis Ababa kula saxiixi doono xisbiga talada haya ee Prosperity Party (PP).
Sida laga soo xigtay mas’uuliyiintu, heshiiska ayaa sahlaya cilmi-baaris wadajir ah, tababaro, wadatashi iyo xog wadaag ah oo dhexmara dhinacyada.
Xisbiga AKP oo dalka Turkiga soo xukumayay muddo labaatan sano ah ayaa rajaynaya in uu khibradiisa maamul u gudbiyo xulafadiisa labada dal, kobcinta iskaashiga bulshada rayidka ah iyo horumarinta ganacsiga labada dhinac.
Turkiga ayaa ku adkeysanaya dhexdhexaadnimada Itoobiya iyo Soomaaliya, waxaana uu dhex dhexaadiye ka ahaa wadahadalladii lagu xalinayay xiisadaha Geeska Afrika.
Xiisadan ayaa ka sii dartay ka dib markii Itoobiya ay heshiis dhinaca badda ah la gashay Jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday madaxbannaanida ee Somaliland sanadka 2024-ka.
“Soomaaliya waxay ku jirtaa geeddi-socod kasta”
Illo xog ogaal ah oo arrintan ka gaabsaday ayaa MEE u sheegay in Turkiga uu markii hore qorsheynayay inuu heshiis iskaashi la saxiixdo Itoobiya dayrtii hore balse uu dib u dhigay si looga fogaado in uu dhinac u xagliyo khilaafka.
Bishii Disembar, Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa heshiis ku kala saxiixday magaalada Ankara ka dib wadahadallo xooggan oo socday toddobo saacadood, kaasoo lagu xaqiijinayo midnimada Soomaaliya, isla markaana billaabay wada-hadallo ku saabsan in Itoobiya loo ogolaado inay soo gasho badda Soomaaliya.
Iyadoo heshiiska lagu xaliyay sababtii ugu horreysay ee muranka labada dal, haddana xiriirku wuu xumaaday.
Sanadihii la soo dhaafay, Soomaaliya ayaa xoojisay xiriirka kala dhexeeya Masar, oo iyadana ay weli ka taagan tahay xiisad u dhexeysa Itoobiya oo ku saabsan xuquuqda kheyraadka biyaha webiga Niil.
“Waxa halkan ka muuqda ayaa ah in [Ankara] aysan wax tallaabo ah ka qaadin gobolka iyadoo aan Soomaaliya laga fiirsan. Soomaaliya waa lagu soo daray geeddi-socod kasta,” ayuu yiri Tunc Demirtas, oo ah khabiir-goboleed xiriir la leh xarunta cilmi-baarista ee Seta ee fadhigeedu yahay Ankara.
Waxa uu intaa ku daray in Turkiga uu ka hayo “aragtida gobolka” ee Geeska Afrika, isla markaana uu ka shaqaynayo sidii uu xidhiidh ula yeelan lahaa dalalka kale ee deegaanka.
Ilo-wareedka ayaa sheegay in wafdiga ka socda xisbiga AKP ee uu hoggaaminayo Sirakaya la filayo in toddobaadka soo socda ay Jabuuti la saxiixdaan heshiis la mid ah kii ay Soomaaliya iyo Itoobiya ku kala saxiixdeen.
Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa xiriir saaxiibtinimo la leh Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, waxaana qeyb ka ah go’aankii Ankara ee ahaa in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee aan duuliyaha lahayn laga iibiyo Itoobiya sanadka 2021-ka.
Diyaaradaha Drones-ka ayaa kaalin muhiim ah ka qaatay caawinta ciidamada Itoobiya oo iska caabiyay dhaq-dhaqaaqyadii kacdoonka ee caasimadda.
Xiriirka Turkiga iyo Soomaaliya waa mid aad u ballaaran oo soo jireen ah.
Soomaaliya waxa ay Muqdisho ku leedahay Saldhig weyn oo uu Turkigu ku leeyahay Muqdisho,halka shirkadaha Turkiga ay gacanta ku hayaan kaabayaasha muhiimka ah oo ay ku jiraan dekedda iyo garoonka diyaaradaha ee magaalada.
Iyadoo ay xiisadi ka dhex aloosan tahay Itoobiya, Soomaaliya waxay heshiis iskaashi dhanka difaaca iyo dhaqaalaha ah la gashay Turkiga bishii February.
Heshiisku wuxuu Ankara u oggolaaday inay dhisto, tababarto, qalabaynayso Ciidanka Badda Soomaaliya iyo inay difaacdo badda Soomaaliya.
Heshiiska ayaa sidoo kale xaq u siinaya Turkiga in uu sahamin karo kheyraadka tamarta ee xeebaha Soomaaliya.
