Shabakadda caalamiga ah ee IPI waxay si xooggan u cambaareyneysaa dilka weriyaha abaal-marinaha ku guuleystay ee Soomaali-Swedish-ka ah, Aamun Cabdullaahi Maxamed, oo 18-kii Oktoobar ay dileen laba dabley ah oo la sheegay inay xiriir la lahaayeen kooxda fallaagada ah ee Al-Shabaab. Waa wariyihii labaad ee sanadkan gudihiisa lagu dilo gudaha Soomaaliya, waxaana ka mid ahaa wariye C/kariin Axmed Bulxan oo ka tirsanaa Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed, kaasi oo 13-kii bishii March ay ilaalo u aheyd. Waxaan ka codsaneynaa maamulka in ay baaritaan dhab ah ku sameeyaan dilkeeda, isla markaana lala xisaabtamo dhammaan dambiilayaasha falkaas foosha xun.
Wararka ayaa sheegaya in ilaa hadda aan la ogeyn sababta ka dambeysay rasaastaasi. Si kastaba ha ahaatee, deegaanka lagu dilay ayaa waxaa ka jiray weeraro ay Al-shabaab ka geystaan. Sida ay sheegayaan wararka, maamulka Soomaaliya ayaa billaabay baaritaanno ku saabsan dilkeeda. Si kastaba ha ahaatee, wakhtiga daabacaadan, booliisku ma aysan samayn wax xidhid ah mana aysan bixin wax war ah oo ku saabsan heerka baadhista.
Maxamed waxa ay ahayd weriye caan ah oo ku caan baxday soo bandhigida xag-jirnimada iyo dhaqdhaqaaqyada Al-Shabaab iyada oo u adeegsan jirtay warbixinteeda baadhitaanka ah. Kadib markii uu magangelyo ka dalbaday Sweden 1992, Maxamed waxa ay u shaqaynaysay Radio Sweden qaybteeda afka Soomaaliga, halkaas oo ay uga warbixisay dadaallada qorista ee Al-Shabab oo ay iftiimisay dhaqdhaqaaqyada xagjirka ah ee xaafadaha Stockholm. Ka dib, waxay dib u dajin ka dhigtay Cabdula Biroole, oo ah tuulo yar oo ka tirsan degmada Afgooye, oo 40-km koonfur-galbeed kaga beegan caasimadda Muqdisho.
“Aad baan uga xunnahay dilka wariye Amun Abdullahi Mohamed, waxaana dalbanaynaa baaritaan dhab ah oo madax-banaan iyo sidoo kale in maxkamad lasoo taago dambiilayaasha,” Nompilo Simanje, IPI Advocacy and Partnership Lead, ayaa yiri. “Ku guul darida in la soo gabagabeeyo baaritaanka iyo in maxkamad la soo taago dambiilayaasha waxay abuureysaa jawi khatar ah xoriyadda warbaahinta ee dalka iyo dhaqanka isla xisaabtan la’aanta.”
Kahor inta uusan ku laaban Soomaaliya, baaritaankii Maxamed ee 2009 ayaa lagu ogaaday qoritaanka Al-Shabab ee dhalinyarada Stockholm. Suxufinimadeeda madaxa banaan waxay soo jiidatay indhaha qaranka, oo ay barbar socoto hanjabaad iyo cadaawad kaga imanaysa bulshadeeda. Si kastaba ha ahaatee, ka go’naan la’aanta cabsida leh ee runta iyo muujinteeda xagjirnimada ayaa kasbaday aqoonsigeeda dadweynaha, oo ay ku jiraan Abaalmarinta Xoriyadda Hadalka ee Naadiga Dadweynaha iyo magacaabista abaalmarinta saxafada ee Sweden ee Guldspaden ee 2010.
Walaaca laga qabo xoriyada saxafada ayaa wali ah mid aad u saraysa, iyadoo la xisaabtan la’aanta dambiyada ka dhanka ah saxafiyiinta ay sii kordhayaan. Suxufiyiin badan ayaa lagu dilay Soomaaliya sababo la xiriira shaqadooda, qaar kale oo badan ayaa la kulma hanjabaad, jirdil iyo xarig sharci darro ah oo ka dhashay saxafiyiin madax banaan iyo dhaliilo ay u jeedinayaan maamulada.
Sida laga soo xigtay ururka difaaca saxaafadda maxaliga ah ee Somali Journalists Syndicate (SJS), intii u dhaxaysay 2009 iyo 2024, ugu yaraan shan wariye ayaa lagu dilay gobolka Shabeellaha Hoose, oo loo arko gobolka ugu badan ee ay dhibaatadu ka soo gaarto kooxda Al-Shabaab, oo ay ku jirto kiiska. ee Maxamed, iyadoo horumar yar laga gaaray e in la horkeeno kuwa lala xisaabtamo.
Dhowaan, IPI waxay ku celisay baaqeeda ku aaddan in maamullada ay joojiyaan dhibaateynta, hanjabaadaha, iyo xadgudubyada ay la kulmaan suxufiyiinta ka kala tirsan labada dhinac ee dowladda Soomaaliya iyo Al-Shabaab, iyadoo ay jiraan khataro kale duwan oo ka dhan ah xorriyadda saxaafadda.
