Turkiga ayaa isku diyaarinaya in ay tijaabiyaan hannaankooda casriga ah ee gantaallada ballistic-ga ah, oo ay ku jiraan kuwa riddada dheer ee Tayfun iyo Cenk, oo ay ku tijaabin doonto saldhig cusub oo milateri oo laga dhisayo Soomaaliya.
Halka gantaalka Bora uu qayb ka ahaa hubka Turkiga muddo sanado ah, horumarku waxa uu ku sii socdaa hababka fog-fog ee loogu talagalay in ka badan 1,000 kiiloomitir (621.3 mayl), sida Tayfun iyo Cenk.
Kordhinta awoodaha gantaalaha ee Turkiga
Iyada oo ay ku hareeraysan yihiin iskahorimaadyada gobolka iyo xiisadaha caalamiga ah ee sii kordhaya, Turkiga ayaa kor u qaadaya dadaalladeeda difaaca hawada, dhulka iyo badda. Iskahorimaadyada socda, sida kuwa u dhexeeya Ruushka iyo Ukraine iyo Israa’iil iyo Iran, ayaa muujiyay muhiimadda sii kordheysa ee habka difaaca gantaalada iyo hawada.
Gantaalka Bora, oo masaafo dhan 300 oo kiilo mitir gaadhaya, waxa uu tiir-dhexaad u ahaa agabka difaaca ee Turkiga muddo dhawr sano ah. Gantaalka Tayfun, ayaa markii ugu horeysay sanadkii 2022 laga tijaabiyay Garoonka Diyaaradaha ee Rize-Artvin, waxaana uu dhawaan maray tijaabo labaad. Intii lagu guda jiray tijaabadii ugu horreysay, Tayfun waxay gaartay masaafo dhan 600 kiiloomitir. Dadaallada ayaa hadda diiradda lagu saaray in la gaarsiiyo masaafo dhan 1,000 kiiloomitir.
Gantaalkii ballistic ballistic-ga ee riddada dhexe ahaa ee ugu horreeyay ee Turkiye (MRBM), Cenk, waxaa lagu sameeyay barnaamij sir sare ah oo uu sameeyay Roketsan. Cenk ayaa la filayaa in uu dhaafo masaafo dhan 1,000 kilomitir, taas oo calaamad u ah horumarka muhiimka ah ee tignoolajiyada gantaalada ee Turkiga.
Marka la shaqeeyo, waxay sare u qaadi doontaa booska dalka ee awoodaha gantaalada adduunka. Gantaalkan oo ay ku jiraan tignoolajiyada casriga ah, ayaa la saadaalinayaa inuu ka mid noqon doono MRBM-yada ugu horumarsan adduunka, iyadoo tijaabada ugu horreysana la filayo dhawaan.
Doorka istaraatiijiyadeed ee Soomaaliya ee imtixaanada
Khabiirka difaaca Turan Oguz ayaa ku nuuxnuuxsaday muhiimadda istiraatijiyadeed ee Soomaaliya u leedahay barnaamijka tijaabinta gantaallada ee Turkiga. “Waxaan si guul ah u tijaabinay ilaa 550 kiiloomitir oo ku saabsan badda madow, laakiin samaynta tijaabooyinka ka baxsan 1,000 kiiloomitir waxay u baahan tahay xaalado juqraafiyeed gaar ah. Soomaaliya waa mid ka mid ah saddexda goobood ee ugu sarreeya adduunka ee imtixaannada noocan oo kale ah, sababtoo ah waxay marin u leedahay meelaha badweynta furan,” Oguz ayaa sharraxay.
Oguz waxa uu iftiimiyay horumarka Turkiga ee xiligan ee gantaalada ballistic-ga ah ee u dhexeeya 1,000 iyo 3,000 kiiloo mitir waxa uuna hoosta ka xariiqay doorka muhiimka ah ee Soomaaliya ay ku leedahay fududeynta tijaabooyinkan.
Horay u eeg: yoolal hami leh
Oguz waxa kale oo uu xusay dadaalka Turkiye ee horumarinta hababka kicinta isku-dhafan ee looga golleeyahay in lagu dhimo kharashaadka iyo cilmi-baadhisteeda farsamada gantaallada dib loo isticmaali karo. Iyadoo xarunta ku taal Igneada ay tijaabin karto gantaalada ridada ilaa 700 kiiloomitir, tijaabooyinka fogfog waxay u baahan yihiin goobo dibadeed sida saldhiga la qorsheeyay ee Soomaaliya.
Wajiga hore ee mashaariicdan ayaa la filayaa in ay ku kacdo ku dhawaad 6 bilyan oo doolar. “Shanta sano ee soo socota waxay muhiim u noqon doonaan horumarka xagga gelitaanka hawada sare iyo horumarinta gantaallada ballistic-ga. Waxaan dhignay aasaaskii, haddana waxaan dardargelineynaa horumarka,” Oguz ayaa yiri.
Maalgelinta Turkiga ee tignoolajiyada gantaalaha iyo iskaashigeeda istiraatiijiyadeed ayaa ka tarjumaysa go’aankeeda ah in ay isu dhisto hoggaamiye ahaan hal-abuurka difaaca caalamiga ah.
