Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur ayaa digniin culus u diray Itoobiya, wuxuuna caddeeyay in ciidamadeeda loo magacaabi doono “ciidanka qabsada” haddii ay Soomaaliya sii joogaan wixii ka dambeeya Diseembar 2024 oo aan ka bixin heshiiska is-afgaradka (MoU) ee muranku ka taagan yahay ee ay ku lug leedahay Somaliland.
Wasiir Nuur oo wareysi siinayay warbaahinta gudaha xarunta wasaaradda gaashaandhigga ee magaalada Muqdisho ayaa carabka ku adkeeyay madax banaanida Soomaaliya, wuxuuna dhaliilay joogitaanka ciidamada Itoobiya ee heshiiska la isku khilaafay.
“Ma aqbali doono in ciidamada Itoobiya ay Soomaaliya ka howlgalaan heshiis ka dhan ah midnimada iyo wadajirka dhulkeenna. Haddii Itoobiya ay u hoggaansami weydo dhammaadka Disembar, waxaan u tixgelin doonnaa joogitaankooda sidii gumeysi,” ayuu yiri Nuur.
Is-afgaradka, oo lagu eedeyay in uu aqoonsan yahay dhinacyo gaar ah oo ka mid ah madax-bannaanida Somaliland, ayaa ahaa mid xiisad ka dhex dhalisay Soomaaliya iyo Itoobiya. Dowladda Soomaaliya ayaa marar badan ku cel-celisay in ciidamada Itoobiya ay isaga baxaan heshiiska, iyadoo ku doodeysa in taasi ay wiiqeyso madax banaanida Soomaaliya.
Wasiir Nuur waxa kale oo uu carabka ku dhuftay horumarka laga gaaray ka gudbida Howlgalka Kumeel gaarka ah ee Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS) una guuri doona Howlgalka Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika (AUSSOM). Hawlgalka cusub, ayaa bilaaban doona horraanta sanadka 2025-ka, waxaa uu ujeedkiisu yahay in lagu xoojiyo howlgallada Ciidanka Qaranka Soomaaliyeed iyo in lagu taageero isbedellada amniga ee Soomaaliya.
Sida uu sheegay wasiirku, 90% dhaqaalaha AUSSOM waa la sugay, taas oo muujinaysa go’aan adag oo saaxiibada caalamku ay ka qaateen dadaallada amniga Soomaaliya.
“AUSSOM waxa ay mudnaan siin doontaa awood siinta ciidamada Soomaaliyeed si ay si buuxda mas’uuliyadda amniga dalka oo dhan uga qaataan. Kala-guurkaani waxa uu astaan u yahay tallaabo muhiim ah oo loo qaaday dhanka isku-tiirsanaanta iyo dhimista ku-tiirsanaanta xoogagga dibadda,” ayuu yiri Nuur.
Hadalka Wasiirka Difaaca ayaa imaanaya iyadoo ay sii kordhayaan xiisadaha ka taagan Geeska Afrika, halkaasoo muran dhuleed iyo kala mudnaan gaar ah oo ka dhexeeya dalalka deriska ah ay adkeynayaan iskaashiga gobolka.
Mawqifka adag ee ay dawladda Soomaaliya ka taagan tahay ciidamada Itoobiya waxa uu ka tarjumayaa dedaallada ballaadhan ee ay ku doonayso in ay ku caddayso madaxbannaanida iyo xoojinta awooddeeda difaaca qaranka. Iyada oo uu soo dhow yahay furitaanka AUSSOM, Soomaaliya waxa ay doonaysaa in ay xoojiso guulihii laga gaaray maleeshiyada al-Shabaab iyo in ay dejiso aagagga laga saaray gacanta argagixisada.
