Saddex qof ayaa lagu toogtay oo lagu dilay maanta oo Axad ah xadka u dhaxeeya Daanta Galbeed iyo Urdun, sida ay sheegeen saraakiisha Israa’iil, weerarkaas oo u muuqday weerar lala xiriirinayo dagaalka 11-ka bilood ka socda Qaza.
Milateriga ayaa sheegay in ninka hubeysan uu gaari weyn ku soo dhawaaday isgoyska Allenby Bridge isagoo ka yimid dhanka Urdun, wuxuuna rasaas ku furay ciidamada ammaanka Israa’iil, kuwaasoo toogasho ku dilay askariga dilka geystay. Waxa ay sheegtay in saddexda qof ee la dilay ay ahaayeen rayid Israa’iili ah. Magen David Adom ee Israa’iil adeegga samatabbixinta ayaa sheegay in dhammaantood ay ahaayeen rag da’doodu tahay 50 jir.
Urdun ayaa baadhaysa toogashadan, sida ay ku warrantay wakaaladda wararka ee dawladda ee Petra. Waddankii Carabta ee xulafada la ahaa reer Galbeedka ayaa heshiis la galay Israa’iil 1994-kii balse waxa ay aad u dhaleeceeyaan siyaasaddooda ku wajahan Falastiiniyiinta. Dalka Urdun ayaa waxaa ku nool dad aad u badan oo falastiiniyiin ah, waxaana dalkaasi ka dhacay dibad baxyo ballaaran oo looga soo horjeedo dagaalka ka socda Qaza.
Marinka Allenby ee ka gudba webiga Urdun waxaa inta badan isticmaala Israa’iiliyiinta, Falastiiniyiinta iyo dalxiisayaasha caalamiga ah.
Daanta Galbeed ee Israa’iil ay haysato ayaa la arkayay rabshado badan tan iyo markii Xamaas ay weerartay 7-dii Oct. ee Gaza uu dhaliyay dagaalka halkaas ka socda. Israa’iil ayaa bilowday hawlgallo xidhxidhid ciidan oo maalinle ah oo ay ku qaadayso goobaha cidhiidhiga ah ee Falastiiniyiinta, waxaana sidoo kale kor u kacay rabshadaha dadka deggan iyo weerarada Falastiiniyiinta ee Israa’iiliyiinta.
Dhanka kale, Gaza, duqeyn ay Israa’iil geysatay aroornimadii hore ee Axadda ayaa lagu dilay shan qof, oo ay ku jiraan laba dumar ah, laba carruur ah iyo sarkaal sare oo ka tirsan Difaaca Madaniga – jawaab-bixiyeyaashii ugu horreeyay ee ka hoos shaqeeya xukuumadda Xamaas ay maamusho.
Difaaca madaniga ah ayaa sheegay in weerarka lala beegsaday guriga agaasime ku xigeenka waqooyiga Gaza, Mohammed Morsi, oo ku yaala xerada qaxootiga ee Jabaliya.
Ma jiro wax hadal ah oo ka soo baxay militariga Israa’iil. Ciidanka ayaa sheegay in ay isku dayayaan in ay ka fogaadaan in ay waxyeeleeyaan dadka rayidka ah, islamarkaana ay beegsadaan kaliya dagaalyahanada.
Wasaaradda caafimaadka ee Gaza ayaa sheegtay in in ka badan 40,000 oo Falastiiniyiin ah lagu dilay Gaza tan iyo markii uu dagaalku billowday. Ma kala soocna dagaalyahannada iyo dadka rayidka ah ee tiradooda.
Dagaalku waxa uu sababay burbur baaxad leh oo barokacay 90% dadka Gaza ee 2.3 milyan ah, marar badanna dhawr jeer.
Maleeshiyada uu hogaamiyo Xamaas ayaa dilay ilaa 1,200 oo qof, oo u badnaa dad rayid ah, weerarkoodii 7-dii Oct. Waxa ay afduubteen 250 kale, waxaana ay weli gacanta ku hayaan ku dhawaad 100 ka mid ah ka dib markii ay sii daayeen inta badan inta soo hartay si ay ugu bedeshaan falastiiniyiin u xirnaa Israa’iil intii lagu guda jiray xabad joojin todobaadle ah oo la gaaray bishii November ee la soo dhaafay. Ku dhawaad saddex meelood meel dadka la haystayaasha ah ee ku haray gudaha Gaza ayaa la rumeysan yahay inay dhinteen.
Maraykanka, Qatar iyo Masar ayaa muddo bilo ah isku dayay in ay xabad-joojin ka dhaliyaan, dibna loo soo celiyo la haystayaasha, balse wada-hadallada ayaa marar badan burburay.
Israa’iil waxay qabsatay Daanta Galbeed, Gaza iyo bariga Quddus – dhulal ay Falastiiniyiintu rabaan inay helaan dawlad mustaqbalka – dagaalkii Mideast 1967.
Israa’iil ayaa askarteeda iyo dadkii deganaa Qaza kala baxday 2005-tii, balse waxay ku adkaysatay maamulka hawadeeda, xeebaheeda iyo inta badan marinkeeda dhulka. Masar iyo Masar, waxay xayiraad ku soo rogeen Gaza ka dib markii Xamaas ay awoodda kala wareegtay xoogaga Falastiiniyiinta 2007dii.
