Dhibaatada biyaha ee ka sii daraysa ee ka jirta gobolka Soomaalida ee Itoobiya ayaa halis galisay in ka badan 350,000 oo qof, sida lagu sheegay warbixin cusub oo ay soo saartay CGIAR. Qoxootiga iyo bulshooyinka martida loo yahay waxay la tacaalayaan kaabeyaasha biyaha oo fashilmay, isbeddelka cimilada oo sii kordhaya, iyo kheyraadka oo sii yaraanaya, taasoo muujinaysa baahida ba’an ee loo qabo waxqabad degdeg ah oo lagu ilaalinayo nolosha iyo hab-nololeedyada.
Markii hore waxaa loogu talagalay ku dhawaad 100,000 oo qof, nidaamyada biyaha ee gobolka ayaa ku soo qulqulaya cadaadis ay ugu adeegayaan dadweynaha in ka badan saddex jeer. Xeryaha qaxootiga oo markii hore loo dhisay in ay ku noolaadaan kooxo yar yar ayaa hadda wajahaya qulqulka dadka ka soo cararaya colaadaha iyo masiibooyinka cimilada la xiriira ee Soomaaliya. Marka heerkulku sare u kaco—oo la saadaalinayo inuu kordho ilaa 3.7°C sanadka 2080—abaaraha iyo daadadku waxay burburinayaan ilaha biyaha, oo noqdaan kuwo soo noqnoqda, taasoo keenta in nidaamyada biyaha si joogto ah u burburaan. Bulshooyinka, oo aan lahayn wax doorasho ah, waxay u jeestaan ilo wasakhaysan si ay u badbaadaan.” Dhibaatada biyuhu waxay noqotay arrin badbaado ah,” ayaa lagu yidhi warbixinta.
Daraasadu waxay saadaalisay in heerkulka gobolku uu kor u kici karo ilaa 3.7 ° C sanadka 2080, taas oo sii kordhinaysa kulaylka iyo biyo yaraanta.
Daadad iyo abaaro ayaa dhibaatada sii kordhiya. 2023, daadad aan hore loo arag ayaa hoos u dhigay kaabayaasha biyaha, taasoo bulshada ka dhigtay biyo nadiif ah toddobaadyo. Inta lagu jiro xilliyada qalalan, heerka webigu hoos ayuu u dhacaa, taas oo ka dhigaysa mid aan suurtogal ahayn in biyaha lagu shubo meelaha aadka loogu baahan yahay. Xaaladda waxaa sii xumeeyay qiimaha shidaalka oo kor u kacay, taasoo ka dhigaysa soo saarista biyaha iyo daawaynta dadaal qaali ah.
Bulshooyinka martida loo yahay iyo kuwa qaxoontiga ah, oo inta badan ku xidhan xidhiidh dhaqameed iyo diineed oo wadaaga, waxay isku arkaan inay isku dhacaan kheyraad yari. Xiisaduhu way sii kordhaan marka saadka biyuhu yaraado, taasoo horseedaysa xidhiidho gaar ah oo aan la ogalayn taasoo sii kordhinaysa yaraanta adeegyada muhiimka ah sida isbitaallada iyo dugsiyada.
Warbixintu waxa ay u ololaynaysaa in la qaado tallaabo laga filan karo si loo dhimo saamaynta cimiladu darafyada. Tan waxaa ka mid ah aqoonsiga ilaha cusub ee biyaha nadiifka ah, sida ceelasha riigaga ah, iyo sahaminta adeegyada tamarta cadceedda ku shaqeeya si loo yareeyo kharashaadka shaqada iyo ku tiirsanaanta ilaha naaftada ee aan la isku halayn karin. Iyadoo la heli karo goobo ceelal riig ah oo la heli karo ay caqabad ahayd, warbixintu waxay soo jeedinaysaa dadaallada joogtada ah ee lagu sahaminayo ilo biyood kale iyo hababka dib-u-warshadaynta, sida dib-u-isticmaalka biyaha cawlan ee beerashada qoyska.
Nidaamyada goosashada biyaha, kaabayaasha la cusboonaysiiyay, iyo kalsoonida bulshada ee saadaasha cimilada ayaa ah qaybaha muhiimka ah ee istaraatiijiyadan.
Daraasadu waxay iftiimisay baahida loo qabo in la isku daro aqoonta saadaasha hawada ee soo jireenka ah iyo kuwa casriga ah si loo dhiso kalsoonida bulshada ee saadaasha cimilada. Wadashaqeynta kooxaha saadaasha hawada iyo odayaasha deegaanka ee aagagga sida Goday ayaa wanaajisay u diyaargarowga masiibada, iyadoo siisay qorshe loogu talagalay gobollada kale ee wajahaya caqabadaha la midka ah.
Iyadoo dhibaatada biyuhu ay si aad ah ugu sii socoto gobolka Soomaalida ee Itoobiya, waxay muujinaysaa caqabado ballaadhan oo ka jira Geeska Afrika. Isbeddelka cimilada, kheyraadka yaraanta, iyo tahriibka ayaa si aan kala go’ lahayn isugu xiran, inta badan waxay horseedaan iskahorimaad iyo barakac. Warbixintu waxay ku baaqaysaa dadaal wadajir ah oo dhexmara dawladaha hoose, hay’adaha samafalka, iyo bulshooyinka si loo hirgeliyo maareynta biyaha la-qabsiga.
